Nghịch lý chính sách dưới làn sóng phi đô la hóa: Tại sao Trump lại cho phép nới lỏng quyền bá chủ của đồng đô la Mỹ?

Vào ngày 2 tháng 4 năm 2025, chính quyền Trump sẽ chính thức triển khai kế hoạch “Thuế quan bình đẳng toàn cầu”, áp dụng mức thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu và có kế hoạch áp dụng thuế quan toàn diện đối với tất cả các quốc gia thâm hụt thương mại. Chính sách này đã gây ra một sự náo động lớn trên thị trường tài chính toàn cầu, với chỉ số đô la Mỹ giảm 0,3% xuống 104,12 vào hôm nay. Mặc dù vàng giao ngay đóng cửa giảm nhẹ 0,02% xuống 3110,95 đô la một ounce, nhưng nó đã đạt mức cao lịch sử là 3148 đô la trong quá trình giao dịch. Mối lo ngại của thị trường về sự ổn định của hệ thống đô la Mỹ đã gia tăng và đằng sau “sự mù quáng có chọn lọc” của chính quyền Trump là những cân nhắc chiến lược sâu sắc hơn.

1、 Đẩy nhanh quá trình phi đô la hóa: từ đô la dầu mỏ sang đa dạng hóa tiền tệ

1. Sự tan rã của hệ thống đô la dầu mỏ

Kể từ khi chấm dứt thỏa thuận petrodollar với Hoa Kỳ vào tháng 6 năm 2024, Ả Rập Xê Út đã dần áp dụng thanh toán bằng nhân dân tệ trong giao dịch dầu mỏ với Trung Quốc. Vào tháng 3 năm 2025, tỷ lệ thanh toán bằng nhân dân tệ trong hợp đồng cung cấp dài hạn được ký kết giữa Saudi Aramco và Sinopec sẽ được tăng lên 35%. Sự thay đổi này phá vỡ mô hình giao dịch dầu mỏ tập trung quanh đồng đô la Mỹ kể từ năm 1974 và thúc đẩy quá trình chuyển đổi giao dịch năng lượng toàn cầu sang thanh toán đa tiền tệ.

2. “Cách mạng cơ sở hạ tầng” của quốc tế hóa RMB

Hệ thống thanh toán xuyên biên giới bằng Nhân dân tệ (CIPS) do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc dẫn đầu đã bao phủ 182 quốc gia và khu vực vào năm 2023, với 119 đơn vị tham gia trực tiếp và 1362 đơn vị tham gia gián tiếp. Năm 2024, CIPS đã xử lý khối lượng giao dịch là 96,7 nghìn tỷ nhân dân tệ, tăng 21,48% so với cùng kỳ năm trước. Việc cải thiện hệ thống này cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các kịch bản như "nhân dân tệ dầu mỏ" và "nhân dân tệ khoáng sản", làm suy yếu vị thế độc quyền của đồng đô la Mỹ trong thương mại quốc tế.

3. Tái cấu trúc tiền tệ do địa chính trị thúc đẩy

Sau cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, Nga đã chuyển đổi 40% dự trữ ngoại hối của mình thành vàng và thiết lập cơ chế thanh toán rupee rúp và lira rúp với Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia khác. Các quốc gia Trung Đông đang đẩy nhanh việc nắm giữ vàng, với ngân hàng trung ương UAE tăng dự trữ vàng của mình thêm 28% so với cùng kỳ năm trước vào năm 2024 và ngân hàng trung ương Qatar tăng dự trữ thêm 15 tấn. Chiến lược dự trữ “vàng + tiền tệ địa phương” này đang làm lung lay nền tảng của đồng đô la Mỹ như một tài sản trú ẩn an toàn toàn cầu.

2、 Nghịch lý ‘Đồng đô la suy giảm’ của Trump: Lợi ích ngắn hạn và chi phí dài hạn

1. Tác động ‘dao hai lưỡi’ của chính sách thuế quan

Mặc dù chính sách thuế quan của Trump nhằm bảo vệ ngành sản xuất của Mỹ, nhưng nó đã đẩy nhanh quá trình phi đô la hóa toàn cầu. Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez đã cảnh báo vào ngày 28 tháng 3 rằng nếu Hoa Kỳ áp thuế đối với Liên minh châu Âu, EU sẽ thực hiện "các biện pháp trả đũa nhanh chóng và nhất trí". Cuộc đối đầu thương mại này đã buộc các công ty phải tìm kiếm các giải pháp tiền tệ thay thế, chẳng hạn như Volkswagen đàm phán với các nhà cung cấp Trung Quốc để thanh toán một số giao dịch mua phụ tùng bằng euro.

2. “Ranh giới đen tối” giữa thâm hụt ngân sách và dự trữ vàng

Chính quyền Trump đang cân nhắc việc nới lỏng áp lực tài chính bằng cách đánh giá lại giá trị của dự trữ vàng. 8133 tấn vàng do Bộ Tài chính Hoa Kỳ nắm giữ có giá trị khoảng 760 tỷ đô la theo giá thị trường hiện tại, trong khi kế toán chính thức vẫn sử dụng tiêu chuẩn năm 1973 là 42 đô la một ounce. Nếu các quy tắc định giá được điều chỉnh, nó có thể trực tiếp làm tăng tài sản của Bộ Tài chính thêm 750 tỷ đô la Mỹ. Chiến lược “tiền tệ hóa vàng” này về cơ bản là một biện pháp phòng ngừa gián tiếp chống lại rủi ro mất giá của đồng đô la Mỹ bằng cách nâng cao vị thế của vàng.

3. Trò chơi giữa lạm phát và kỳ vọng cắt giảm lãi suất

Mặc dù PMI sản xuất ISM của Hoa Kỳ đã giảm xuống còn 49 vào tháng 3 và chỉ số giá PCE cốt lõi tăng 2,8% so với cùng kỳ năm trước, vượt quá kỳ vọng, thị trường vẫn đặt cược rằng Cục Dự trữ Liên bang sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng 6, với dữ liệu của CME cho thấy khả năng cắt giảm lãi suất là 76%. Lợi suất trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ kỳ hạn 10 năm đã giảm xuống còn 4,366%, kìm hãm đồng đô la Mỹ và đẩy giá vàng được tính bằng đô la Mỹ lên cao. Việc Trump 'ngầm chấp thuận' việc mất giá đồng đô la Mỹ về cơ bản là để kích thích xuất khẩu thông qua đồng đô la yếu trong khi dành không gian cho việc tiền tệ hóa nợ.

3、 Suy luận tương lai: Hoàng hôn của sự bá quyền của đồng đô la Mỹ và bình minh của vàng

1. Điểm then chốt của chính sách

Nếu Trump áp dụng “thuế quan bừa bãi” đối với các đồng minh như Liên minh châu Âu và Nhật Bản trong các chi tiết thuế quan được công bố vào ngày 2 tháng 4, điều này có thể kích hoạt một đợt bán tháo chung trái phiếu Hoa Kỳ của các nước G7. Vào năm 2024, Nhật Bản đã giảm nắm giữ trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ 120 tỷ đô la và Đức đã giảm nắm giữ 80 tỷ đô la. Đợt bán tháo ‘phi đô la hóa’ này sẽ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng thanh khoản của đồng đô la Mỹ.

2. Logic của việc “tháo neo” vàng

Khi tỷ lệ dự trữ đô la Mỹ giảm từ 59% hiện tại xuống dưới 50%, vàng có thể nâng cấp từ “tài sản trú ẩn an toàn” thành “tiền tệ thay thế”. Vào tháng 2 năm 2025, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ đã cho phép giao dịch hoán đổi vàng rupee, đánh dấu sự khởi đầu của một hệ thống tiền tệ quốc tế mới thông qua “tiền tệ hóa vàng” sáng tạo.

Chính sách thuế quan của Trump đang định hình lại trật tự tiền tệ toàn cầu, và "sự chấp thuận ngầm" của ông đối với sự suy giảm của đồng đô la Mỹ thực chất là trao đổi lợi ích thương mại ngắn hạn để lấy sáng kiến ​​chiến lược dài hạn. Vàng, với tư cách là công cụ phòng ngừa cuối cùng cho việc phi đô la hóa, đang quay trở lại bản chất tiền tệ của nó do các thuộc tính tài chính của nó. Trong quá trình tái thiết quyền lực tiền tệ này, các nhà đầu tư cần cảnh giác với "thiên nga đen" của sự sụp đổ của hệ thống đô la Mỹ và nắm bắt cơ hội lịch sử của vàng như một mỏ neo tiền tệ mới.